Dysleksja rozwojowa – specyficzne trudności w uczeniu się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Określenie specyficzne podkreśla charakter tych trudności – ograniczony i bardzo wąski zakres. Dysleksja występuje u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, a nierzadko u dzieci bardzo zdolnych.

Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajów zaburzeń:

• dysleksja - trudności w czytaniu;
• dysortografia - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni;
• dysgrafia - trudności ze stroną graficzną pisma, tzw. brzydkie pismo;
• dyskalkulia - trudności w uczeniu się matematyki.

Jak dotąd nie wykryto jednej przyczyny dysleksji, najbardziej rozpowszechniona jest koncepcja, że dysleksja rozwojowa jest uwarunkowana mikro-uszkodzeniami centralnego układu nerwowego, które mają podłoże genetyczne lub powstają w wyniku uszkodzeń w okresie płodowym albo na skutek urazów okołoporodowych. Są one główną przyczyną wybiórczych deficytów rozwojowych warunkujących proces czytania i pisania.

Trudności uczniów z dysleksją rozwojową mają różny charakter w zależności od wieku dziecka oraz od stopnia nasilenia deficytów rozwojowych:

Wiek 6-7 lat

• trudności z wymową
• trudności w zapamiętywaniu wierszyków i piosenek
• trudności w odróżnianiu podobnych głosek, wydzielaniu i łączeniu sylab
• trudności w wyróżnianiu elementów z całości
• trudności orientacji w czasie (pory roku, dnia, godziny)
• trudności w rysowaniu i odtwarzaniu figur oraz wzorów
• wadliwa wymowa (przekręcanie, przestawianie, notoryczne błędy gramatyczne)
• trudności w nauce czytania
• brak lateralizacji (oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki)
• mała sprawność manualna (wiązanie sznurowadeł, trzymanie nożyczek, sztućców)
• opóźnienie orientacji w schemacie ciała

Wiek wczesnoszkolny I-III klasa szkoły podstawowej

• utrzymywanie się i pogłębianie powyższych trudności
• mała sprawność ruchowa (dziecko nie potrafi jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach, nartach, problemy z samoobsługą)
• utrzymująca się oburęczność
• zaburzenia koordynacji czynności ręki i oka
• trudności w zapamiętywaniu dat, nazw, liczb, tabliczki mnożenia
• mylenie liter
• opuszczanie, dodawanie oraz przestawianie, liter i sylab
• trudności z pisownią
• brzydkie pismo i rysunek

Wiek starszy szkolny od IV klasy szkoły podstawowej

• stopniowe zmniejszanie się lub ustępowanie trudności w czytaniu
• ograniczanie się trudności w pisaniu często tylko do dużej ilości błędów ortograficznych oraz brzydkiego pisma
• uogólnianie się trudności szkolnych na inne przedmioty nauczania
• trudności w nauce języków obcych

Osiągnięcia szkolne ucznia z dysleksją rozwojową na ogół nie są zgodne z wymaganiami szkoły. Taki uczeń wymaga fachowej, pomocy ze strony nauczyciela, rodzica, psychologa, pedagoga. Jeśli w porę takiej pomocy nie otrzyma, jego problemy szkolne pogłębiają się, staje się zagubiony, spada u niego poziom poczucia własnej wartości.

Trudności z jakimi borykają się uczniowie z dysleksją wynikają z uwarunkowań wewnętrznych, niezależnych od ich chęci i zaangażowania. Aby opanować materiał dydaktyczny tak jak ich rówieśnicy, muszą włożyć dwu-, trzykrotnie więcej wysiłku, a i tak efekty są znikome, na przykład ze względu na zbyt wolne tempo pracy lub uporczywie pojawiające się błędy ortograficzne. Bez pochwał, nagród, pozostawieni sami sobie, mogą zatracić ochotę do nauki, bo „po co mam coś robić jak i tak jestem gorszy od innych”, przestają się uczyć, w starszym wieku - nierzadko wagarują.

Pierwsze niepowodzenia szkolne, ustawiczny brak sukcesów, brak pochwał ze strony nauczycieli, poczucie klęski, kompromitacji przed kolegami, którzy z łatwością opanowują materiał dydaktyczny, niezadowolenie, zdenerwowanie, obojętność, a nawet rozpacz - to uczucia, które stale towarzyszą uczniom z dysleksją.

Dysleksji nie da się całkowicie zapobiec, ale można znacznie złagodzić jej konsekwencje. Dzięki wczesnemu diagnozowaniu i programom wczesnej interwencji, już w klasach przed-szkolnych specjaliści mogą prowadzić pracę profilaktyczną i zajęcia wspomagające rozwój dzieci z grupy ryzyka dysleksji. To znacznie ułatwia start i funkcjonowanie dziecka w warunkach szkolnych. Fachowa pomoc ze strony nauczycieli, pedagogów, psychologów, wsparcie ze strony rodziców - to wszystko wpływa na lepsze funkcjonowanie dziecka jako ucznia. Dzięki tym zabiegom dysleksja przestaje być dla dzieci koszmarem życiowym.

Dzieci, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze dysleksji, dysortografii, dysgrafii, dyskalkulii, zgodnie z aktualnymi rozporządzeniami MEN mają prawo do tego, aby nauczyciel dostosował metody nauczania i oceniania do ich dysfunkcji. Nie znaczy to, że nauczyciel ma obniżyć wymagania względem tych uczniów - wymagania pozostają te same co do innych uczniów, zmieniają się tylko metody nauczania i oceniania.

Jeżeli coś Państwa niepokoi, uważacie że Wasze dziecko ma trudności, nie czekajcie aż samo z tego wyrośnie, nie bójcie się przyjść do Poradni, do pedagoga szkolnego. Pomóżcie swojemu dziecku.